فرز دندانپزشکی وسیله ای همانند مته بوده که با نصب آن بر روی هندپیس، می توان از آن استفاده کرد. این محصول با توجه به قرار گیری بر روی توربین (سرعت بالا) یا آنگل (سرعت پایین) تفاوت هایی دارد. انواع فرز توربین دندانپزشکی به همراه آنگل ها، جز ابزارهای چرخشی بوده که بدون حضور هندپیس هایشان کاربردی ندارند.
برای ایجاد برش در بافت استخوان فک و دندان، از انواع فرز توربین دندانپزشکی استفاده می شود. همچنین از این ابزار برای برداشت اضافات ترمیم و صیقل دادن دندان هم استفاده میشود. در نتیجه برای کاربرد های مختلف با انواع متفاوتی در ارتباط هستیم که در ادامه به توضیح آن می پردازیم. اما پیش از آن، در صورت علاقه می توانید برای آشنایی با برند ایتیس و یا مطالعه تفاوت پین و پست دندان بر روی لینک آن کلیک کنید. همچنین در مطلب دیگری از آنتوس می توانید درخصوص بهترین مارک فرز دندانپزشکی بخوانید.
Table of Contents
انواع فرز های دندان پزشکی کدامند؟
همانطور که گفتیم، عموما انواع فرز توربین دندانپزشکی در مقایسه با آنگل، از جنس الماسه هستند. این درحالیست که فرز آنگل از جنس کار باید ساخته می شوند. گرچه باز هم فرزهای الماسه برای آنگل ها هم در بازار موجودند. فرز های الماسه در انواع و مدل های گوناگون وجود دارد. یکی از ویژگی های اصلی این دسته به صافی انتهای بدنه شان باز می گردد که بدون فرورفتگی و یا زبانه خاصی است. برای دسته بندی انواع فرز توربین دندانپزشکی می توان ابتدا از زبری آنها شروع کرد. به این ترتیب که با توجه به میزان زبری به چند دسته تقسیم شده و هر کدام با رنگ مشخصی که بصورت حلقه ای دور گردن فرز قابل مشاهده می باشد، دسته بندی می شوند. در ادامه می توانید این دسته بندی رنگی را به همراه میزان زبری آن مشاهده کنید:
جدول رنگ زبری انواع فرز توربین دندانپزشکی:
| رنگ مشخصه | میزان زبری فرز |
|---|---|
| دو نوار مشکی | فوق العاده زبر |
| نوار مشکی | زبر |
| نوار سبز | کمی زبر |
| نوار آبی | استاندارد |
| نوار قرمز | نرم |
| نوار زرد | خیلی نرم |
| نوار سفید | فوق العاده نرم |
اما توجه به این رنگ بندی و میزان زبری انواع فرز توربین دندانپزشکی کجا کاربرد دارد؟
به طور خاص در دندانپزشکی از فرز های سبز و آبی برای تراش دادن دندان ها استفاده می کنند. در عین حال فرز های زرد برای ترمیم های کامپوزیتی مورد کاربرد قرار می گیرد. فرز های قرمز رنگ را می توان مخصوص تراش های پروتزی دانست. فرزهای رنگی بعدی، با توجه به نیاز برای تراش دندان استفاده می شوند. پس در نتیجه سه رنگ سفید و زرد و قرمز برای پرداخت ترمیمهای کامپوزیتی و پروتز استفاده شده و نوار های آبی، سبز و مشکی در تراش دندان کاربرد دارد.
باید دقت کرد که به دلیل سرعت کار بالای توربین دندان پزشکی، انواع فرز مورداستفاده در آن باید در هنگام کار، آب پاشی مناسبی دریافت کنند. زیرا این گرمای ایجاد شده در زمان انجام کار می تواند موجب هم تخریب فر و هم تحریک دندان بیمار شود.
مقایسه انواع فرز توربین دندانپزشکی با فرز آنگل:
همانطور که گفتیم، فرزهای آنگل عمدتاً کارباید هستند. این موضوع به این دلیل می باشد که این هندپیس ها می تواندند با سرعت پایین خود، عاج پوسیده را به راحتی بردارند. در واقع دندانپزشک در مواردی که حین کار به عاج سالم می رسد با مقاومت بسیاری روبرو می شود. در نتیجه نیاز به قدرت بالا در کنار سرعت کمتر است تا کار را ادامه دهد. البته فرزهای الماسه هم برای برای آنگل تولید می شوند اما عموماً این فرزها از جنس کارباید می باشند.
تفاوت دیگر این دو فرز به بخش تنه (Shank) یا بدنه این محصولات باز می گردد. یعنی همانجایی که در داخل توربین و یا آنگل قرار می گیرد. بدنه انواع فرز توربین دندانپزشکی را استوانه ای براق و صاف تشکیل می دهد. این درحالیست که انتهای تنه فرز آنگل، شیار خاصی وجود دارد که آن را متمایز می کند.
همچنین برای ذکر اختلاف دیگر این دو فرز، می توان به ضخامت فرز آنگل اشاره کرد که بیشتر از فرز های توربینی هستند. سرعت چرخش آنگل هم خیلی کمتر از توربین بوده و این موضوع باعث می شود که به وسیله فرز های آن، گرمای کمتری به عاج دندان تحمیل شود.
جنس انواع فرز توربین دندانپزشکی:
همانطور که تا بدینجا گفتیم، این محصولات عموما از جنس الماسه ساخته می شوند. اما این دلیلی بر عدم وجود متریال دیگر برای ساخت فرز نیست. در ادامه برخی از مهمترین دسته بندی فرز دندانپزشکی را از نظر جنس نام می بریم.
فرز های الماسه:
فرز های دندانپزشکی الماس از به هم چسباندن ذرات ریز و تیز توسط نوعی ماده الماس مانند (بسیار سخت) و ماده ای نرم تر ساخته می شوند که قسمت سر (HEAD) فرز را تشکیل می دهد. این جنس به فرز توانایی تراشیدن بافت های مقاوم دندان را می دهد. در نتیجه بهترین گزینه برای استفاده در هندپیس ها به شمار می رود. فرز الماسه در صورت استفاده صحیح، عمری طولانی دارد. همانطور که گفتیم، این محصول را می توان از درجه زبری بسیار نرم ( 38 الی 44 میکرون) تا فوق العاده سفت (125 الی 150 میکرون) تهیه کرد که در اندازه و شکل متوعی در مطب ها یافت می شود.
فرز های دندانپزشکی استیل یا فولادی:
این جنس از نخستین متریال های مورد استفاده در ساخت فرز دندانپزشکی به شمار می رود. در واقع این فرز قابلیت کار در سرعت های پایین را دارد اما در سرعت های بالا ممکن است کند شوند. معضل کند شدن فرز استیل حرارت و لرزیدن در هنگام تراش دندان را در پی دارد که موجب ناراحتی دندانپزشک و بیمار خواهد شد. سبب ایجاد لرزش و حرارت در هنگام تراش دندان شده، بنابراین ناراحتی بیمار و خستگی دندانپزشک را به دنبال خواهد داشت.
فرز های دندانپزشکی سرامیکی:
این نوع فرز های دندانپزشکی اکثراً در زمان نیاز به درآوردن پوسیدگی های دندانی کاربرد دارند. همچنین در زمان برداشتن عاج روی دندان از فرزهای دندانپزشکی سرامیکی استفاده می شود. این فرزها، مقاومت خوبی در مقابل خوردگی داشته و در برداشت پوسیدگی کاملا موثر عمل می کنند.
فرز های دندانپزشکی پلیمری:
گاهی ممکن است در زمان استفاده از فرزهای کارباید یا سرامیکی، مقداری از بخش دندانی بصورت اضافه برداشت شود. این اتفاق ، باز شدن پالپ دندان را در پی خواهد داشت. فرزهای دندانپزشکی پلیمری برای جلوگیری از پیشامد همچنین اتفاقاتی تولید شده است. سختی فرزهای دندانپزشکی پلیمری از مینا سالم دندان کمتر بوده اما از بخش های پوسیده بیشتر است. در نتیجه این فرزها می توانند بخش های پوسیده را بدون اینکه آسیبی به نسج سالم دندان وارد کنند، بردارند.
انواع فرز توربین دندانپزشکی از لحاظ شکل ظاهری:
قسمت اصلی هر فرز، بخش سر (HEAD) آن است.طراحی این قسمت فرزها به دو حالت تقسیم می شود:
در حالت اول، فقط دیواره ها تیغه برنده دارند و قسمت انتهایی صاف است. این نوع فرز برای تراش و گسترش دادن دیواره های حفره به کار می رود.
در حالت دوم، بخش سر فرز فقط در قسمت انتهایی تیغه داشته و دیواره های جانبی آن صاف می باشد. این دسته از فرزها جهت عمیق کردن حفره بدون تراش دیواره ها و تراش حفره های کلاس دو در قسمت پروگزیمال استفاده می شود. فرزها در اندازه و نوع Head نیز با هم تفاوت دارند.
فرز فیشور (سیلندری)
پرکاربردترین فرزهای دندانپزشکی بوده و مشخصه آن تخت بودن سر آن است
فرز چمفر
فرز چمفر یا استوانه ای اکثرا در تراش روکش و برای مشخص کردن خط ختم تراش به کار می رود.
فرز گرد یا روند
برای ایجاد شیار در دیواره دندان تا گیر ماده ترمیمی زیاد شود
فرز تخم مرغی
جهت تراش سطوح قوس دار مانند: سطح پالاتال دندان های سانترال و لترال ماگزیلا و مندیبل مورد استفاده قرار میگیرد.
فرز اینورت
برای درآوردن شیار در دیواره دندان به منظور افزایش گیر ماده ترمیمی در حفره تراش خورده کاربرد دارد.
فرز لبه چاقویی
فرز نایف اج یا لبه چاقویی در تراش دیواره های پروگزیمال دندان به منظور تهیه روکش کاربرد دارد.
فرز تیپر
دیواره های فرز تیپر با یکدیگر موازی نیستند و کمی به سمت یکدیگر تقارب دارند به گونه ای که نوک قسمت برنده از نواحی پایین تر ضخامت کمتری دارد و نازک تر است.
فرز چرخی
از این نوع فرزها اکثرا جهت تراش نواحی قوس دار دندان از جمله سطح پالاتال دندان های سانترال ماگزیلا و سطح لینگوال دندان های سانترال مندیبل کاربرد دارد.
فرزهای کارباید
این فرز ها برای تراش فلز از جمله اباتمنت ایمپلنت و پالیش کردن سطح ترمیم آمالگام کاربرد دارند.
سوالات متداول در خصوص انواع فرز توربین دندانپزشکی:
فرز توربین دندانپزشکی عموما از جنس الماسه ساخته شده و از لحاظ جنس، شکل ظاهری و همچنین ضخامت، تفاوت های ویژه ای با انواع آنگل دارند.
فرز ها عموما از دو جنس الماسه یا کارباید هستند اما می توان به فرزهای استیل، پلیمری و سرامیکی هم در این میان اشاره کرد که تقریبا منسوخ شده اند.
فرز توربین دندانپزشکی با شکل ظاهری سیلندری را می توان پرکاربردترین دانست. مشخصه این فرز به تخت بودن سر باز می گردد. از این مدل برای تراش دندان و ایجاد دیواره‌های صاف استفاده می شود.
