کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی در دندانپزشکی ترمیمی بسیار بالاست و هر دندانپزشکی در زمان کار، دائما با تصمیم گیری بین محصولات مختلف مواجه خواهد شد. قبل از قرار گیری مواد ترمیمی، اینکه کانال چطور آماده یا اصطلاحا کف بندی شده باشد، بسیار بسیار مهم است. که این مسأله اهمیت بیس و لاینر یا کف بندی دندان را به ما نشان می دهد. اما بیس و لاینر چیست و چرا گاهی بدون آن، ترمیم دندان اهمیتی نخواهد داشت؟ اینها مواردیست که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
همچنین اگر علاقه مند به مطالعه مقالات بیشتری هستید، ما به شما مطالبی نظیر تفاوت h فایل و k فایل و یا صحبت تفاوت آمالگام سفید با سیاه را پیشنهاد می کنیم. همچنین در خصوص بحث ترمیم می توانید مطلب انواع فایل های اندو را در آنتوس مطالعه کنید.
Table of Contents
اهمیت و کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی
همه می دانیم که درصد بالایی از بیماران دندانپزشکی تا قبل از احساس درد، به دندانپزشک مراجعه نمی کنند. در اولین نگاه شاید با عصب کشی ساده، مشکل بیمار مرتفع شود اما گاهی همه چیز به این سادگی نیست. گاهی به دلیل عمق زیاد خرابی دندان، گرما و سرما در عصب و لثه ایجاد درد می کنند و اینجاست که اهمیت و کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی مشخص می شود. کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی اینجاست که عمق دندان را در مقابل سرما و گرما محافظت کند. در واقع کف بندی دندان خیال فرد را از دردهای بعدی راحت می کند.
کف بندی دندان چیست؟
بیس و لاینر دندانپزشکی یا کف بندی دندان، به استفاده از موادی عایق مانند در زیر ترمیم دندان می گویند که مانع حساسیت به سرما و گرما در دندان می شود این ویژگی اصلی ترین دلیل کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی ست که دندانهای با پوسیدگی بسیار و دارای حفره عمیق را دوباره به حیات باز می گرداند.
در کف بندی دندان، دندانپزشک پیش از پر کردن دندان با همان مواد روال آمالگام یا کامپوزیت، در داخل کانال، مواد بیس و لاینر را قرار می دهد. مواد ذکر شده شامل موارد متفاوتی از انواع بیس و لاینر و وارنیش می شود. اصطلاحاً مانند عایق بندی هرچیزی، دندانپزشک هم به وسیله این مواد، لایه ای محافظتی برای جلوگیری از عبور نیرو، گرما و سرما به سمت ریشه ایجاد می کند. این پروسه به کف بندی دندان معروف است.
البته طبق تحقیقات جدید، می دانیم که عوارض و واکنش‌های منفی پالپ دندان بیشتر به دلیل ورود توکسین های باکتری ها به عاج دندان است. در نتیجه کاربرد بیس و لاینر در جلوگیری ورود این موارد به دنتین (عاج) دندان، اهمیت پیدا می کند.
بیس و لاینر چیست؟
بیس و لاینر دو ماده اصلی برای انجام کف بندی کانال یا حفره های دندانی هستند. این دو ماده البته تفاوت هایی با هم دارند که کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی را متفاوت می کند. در ادامه به تعریف و ویژگی هرکدام پرداخته تا بیشتر با کاربرد بیس و لاینر آشنا شده و این دو ماده را از هم تفکیک کنیم.
لاینر چیست؟
مواد تشکیل دهنده لاینر را هیدروکسید کلسیم تشکیل می دهد. نام دیگر لاینر که عموما مورد استفاده قرار می گیرد، دایکال می باشد. لاینر، لایه نازکی از مواد است که در پایین ترین سطح آماده شده دندان قرار می گیرد تا در مقابل مواد ترمیمی، مایعات درون دهان و مواد خارجی، سرما و گرما، از عاج دندان محافظت کند. کاربرد لاینر به عنوان اولین لایه در کف دندان است که با یک قلم فلزی، پس از ترکیب شدن باید سریعا در کف دندان قرار گیرد. زیرا در همان چند ثانیه اول به سرعت سفت می شوند. این لایه همان بخشی است که تحریک پذیری پالپ دندان را در برابر سرما و گرما کاهش می دهد.
اما کاربرد لاینر با توجه به سه سطحی که براساس ضخامت دسته بندی شده، متفاوت خواهد بود. این سه سطح عبارتند از:
- لاینرهای محلول با ضخامت ۲ تا ۵ میکرون
- لاینرهای پسوس انسیون با ضخامت ۲۰ تا ۲۵ میکرون
- لاینرهای سمنت با ضخامت ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ میکرون
این سه دسته تفکیک شده، همگی برای ایجاد فاصله محافظتی در کف حفره دندان مورد استفاده قرار می گیرند. لازم به ذکر است که استحکام این ماده بسیار پایین می باشد. به همین دلیل به تنهایی جهت پر کردن دندان از آن استفاده نمی شود.
بیس چیست؟
برخلاف ترتیب نام (یعنی بیس و لاینر) ، بیس دومین ماده ای است که در کف دندان مورد استفاده قرار می گیرد. بیس نسبت به لاینر کمی ضخیم تر بوده و به شکل پودر و مایع در بازار فروخته می شود. این مواد در چند مرحله با هم ترکیب شده و سپس روی لاینر قرار می گیرد. جالب است بدانید که ضخامت این لایه در کف دندان بیشتر از لاینر بوده و باید حداقل یک میلی متر باشد.
این ضخامت و جنس مواد به بیس کمک کرده تا پس از قرار گیری در حفره دندان، تحمل نیروی وارده از سوی مواد ترمیمی را دارد. همچنین کاربرد بیس در دندانپزشکی به ضربه گیری و همچنین محافظت در شرایط حرارتی متفاوت باز می گردد.
بیس انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
- پلی کربوکسیلات : که برای نمونه می توان به پلی اف (PolyF) اشاره کرد. ماده ای که تحریک پالپ دندان را به همراه ندارد و در چسباندن روکش هم کاربرد دارد.
- زینک اکساید اوژنول (ZOE): در کنار اینکه تحریک پذیری برای دندان ندارد، باعث تسکین درد آن هم می شود.
- گلاس آینومر (GI) : گلاس آینومر در دو دسته سلف کیور و لایت کیور تولید می شوند که تفاوت در نحوه سفت شدن آنهاست. سلف کیورها به صورت خود سفت شونده هستند و لایت کیورها با نور آبی سفت می شوند.
- زینک فسفات مانند هاروارد (Harvard) : این ماده قابلیت تحریک پذیری دارد و برای همین در دندان زنده استفاده نمی شود و بیشتر در زمینه چسباندن روکش، پست و کور دندان کاربرد دارد.
مراحل انجام بیس و لاینر
مراحل بیس و لاینر یا انجام کف بندی دندان، بستگی به دندانپزشک دارد اما عموما و به صورت معمول طی چند مرحله زیر انجام می شود:
- قبل از هرچیز باید مانند همیشه، کف کانال کاملا خشک و استریل شده تا آماده پذیرایی از مواد کف بندی باشد.
- بررسی شرایط حفره دندان، انتخاب لاینر با ضخامت مناسب و ترکیب مناسب آن جهت قرارگیری در کف حفره دندانی
- سپس باید با دقت و البته سرعت عمل بالا، لاینر در کف کانال قرار بگیرد، حجم این لایه هم بسیار مهم است.
- سپس نوبت به لایه بعدی یعنی بیس می رسد که همانند لاینر، باید نوع آن با توجه به مشخصات هرکدام، انتخاب شود.
- سپس بیس با توجه به ترکیب مناسبی از پودر و مایع و در نهایت به صورت خمیر آماده می شود.
- در نهایت، دندانپزشک بیس را با ضخامت حداقل یک میلی متری و به میزان مورد نیاز در کف حفره قرار می دهد.
همانطور که تا بدینجا دانستید، کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی عموما در ممانعت از تخریب بیشتر پالپ دندان است. ضمن اینکه این مواد همانند یک عایق عمل کرده و عبور باکتری ها، مواد خارجی، سرما و گرما را سخت می کنند.
در نهایت برای انتخاب باید کاملا به کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی واقف بوده و با توجه به فاکتورهایی که گفته شد و البته تجربه دندانپزشک در کنار فرمولاسیون و جنس محصول، نسبت به انتخاب و خرید آن اقدام کنید.
سوالات متداول در خصوص کاربرد بیس و لاینر دندانپزشکی:
گاهی میزان پوسیدگی دندان، کار بسیار بیشتر نسبت به پر کردن ساده را از دندانپزشک می طلبد. در این مواقع برای جلوگیری از حساسیت های آینده به سرما و گرما در پالپ دندان، دندانپزشک از بیس و لاینر استفاده کرده یا اصطلاحاً کف بندی دندان را انجام می دهد.
تشخیص مناسب دندانپزشک و استفاده صحیح از بیس و لاینر به بیمار کمک می کند تا ترمیم دندان موفقیت آمیزی داشته باشد و اصطلاحاً ترمیم موفق و رضایت بیمار را در پی دارد.
این دو گرچه با هم استفاده می شوند، اما تفاوت های زیادی داشته و در واقع مکمل یکدیگرند. تفاوت بیس و لاینر در میزان مقاومت در برابر فشار، جنس و نحوه قرار گرفتن در حفره دندان، ضخامت استفاده و موارد دیگر خلاصه می شود.
