پروتز کامل درمانی است که معمولا به دیده حقارت به آن نگاه می شود.
درمانی که در مواردی اجازه انجام آن به غیر دندانپزشک نیز محول شده است درحالیکه٬ این درمان٬ مجموعه ای از پیچیده ترین کارهای بازسازی کامل دهان٬ ماننده تنظیم ارتفاع عمودی٬ تشخیص نوترال زون٬ تنظیم پلان اکلوزال و لول انسیزال٬ تعیین و تنظیم روابط مرکزی و خارج مرکزی و برقراری اکلوژن و اینترکاسپیشن خلفی همزمان انجام میشود.
شاید بتوان ادعا کرد گیر در پروتز کامل یکی از چالش های اصلی در ساخت و یکی از فاکتورهای کلیدی در موفقیت آن میباشد.
منابع و مقالات٬ عوامل متعددی را درگیر پروتز فک بالا موثر می دانند:
- عوامل آناتومیک
- بیولوژیک
- فیزیک
- مکانیک
- نوروماسکولار
اما اگر بخواهیم از دید کلینیکی و عملگرایانه علل نقص گیر در پروتز فک بالا را بررسی کنیم٬ شاید فاکتور های زیر قابل بحث باشد:
Table of Contents
بردرهای کوتاه:
- این حالت باعث کاهش یا نقص در سیل محیطی میشود. همچنین عاملی برای تجمع مواد غذایی نیز محسوب میشود. یکی از شایع ترین نقاط آن٬ دیستوباکال میباشد.
بردرهای بلند:
- بلند بودن و اوراکستنشن بردرها باعث تداخل با فعالیت عضلات و آناتومی محیطی شده و موجب حرکت دنچر و اختلال در ایجاد سیل و حتی شکسته شدن سیل مناسب آن میشود.
تداخل یا فعالیت فرنوم ها:
- شکل و دامنه فرنوم ها باهم متفاوت است٬ فعالیت فرنوم لیبیال بیشتر عمودی است درحالیکه فرنوم باکال فعالیت طرفی بیشتری دارد٬ درنتیجه شکل و وسعت محل اثر آن ها روی لبه دنچر بسیار مهم است.
- جدا شدن دنچر هنگام خنده یکی از شایع ترین تظاهرات تداخل با فرنوم باکال است.
وجود فیستول های دهانی:
- در صورت وجود فیستول های دهانی سینوس٬ برقراری سیل بسیار سخت و گاهی غیرممکن است.
ضخامت و کانتوربردرها:
- علاوه بر اکستنشن و ارتفاع لبه های دنچر٬ ضخامت و کانتور آن نیز در تطابق با فانکشن عضلات و نسوج اطراف مهم است.
- لبه هایی بیش از حد ضخیم یا نازک٬ هر دو باعث کاهش گیر میشود٬ بطوریکه توصیه میشود جهت افزایش ثبات و گیر دنچر٬ در صورت امکان٬ کانتور خارجی فلنج ها بطور کلی معقر باشد.
- تقعر در سطح خارجی بردر دیستوباکال جهت تطابق با مسیر حرکت زایده کرونویید مثالی از تطابق با فانکشن محیطی است.
وضعیت سلامت نسوج:
- وجود مسوج فلبی وسیع و یا حضور التهاب در بستر ساپورتیو هنگام قالبگیری٬ باعث تغییرات زودهنگام در نسوج و بهم خوردن سیل و کاهش گیر خواهد شد.
سیل کامی خلفی:
- این مورد که آن را بعنوان پست دم نیز میشناسند یکی از چالش های اصلی در سیل دنچر محسوب میشود. محل آن روی کام نرم است و بواسطه فشار وارد بر آن سیل ایجاد میکند.
- میتوان را بصورت حدودی روی کست نهایی با انجام بیدینگ خطی یا نواری ایجاد کرد٬ و یا بصورت فانکشنال با کامپاند و با دمای ذوب پایین در دهان ثبت کرد.
- باید دقت کرد اگر بیدینگ بیش از حد عریض یا عمیق باشد باعث عدم نشست و کاهش چشمگیر گیر خواهد شد.
- مطالعات نشان میدهد روش فانکشنال کاراتر و گیر ناشی از آن بیشتر است.
کاهش یا نبود بزاق:
- اگر به هر دلیلی میزان بزاق٬ به عنوان لایه تامین کننده تماس و سیل بین دنچر و مخاط٬ از حدی کمتر باشد باعث اختلال جدی درگیر خواهد شد.
- بیماری های اتوایمیون و مصرف داروهای خاص از علل مهم این حالت می باشد.
تطابق دنچر با نسوج:
- این تطابق و تماس کامل برای گیر پروتز در فک بالا لازم به نظر میرسد. در صورتی که این تطابق بواسطه استفاده از مواد قالبگیری نامناسب و یا مراحل لابراتوری از دست برود اثر واضحی در کاهش گیر خواهد داشت. استفاده از مواد قالبگیری سیلیکونی تراکمی هیدروفوب در کلینیک٬ و استفاده از بیس دنچر آکریلیک گرماپخت در لابراتوار مثال هایی از این موارد است.
بالانس اکلوژن:
- گیر و ثبات دنچر علاوه بر سیل٬ به شرایط بالانس مکانیکی حاصل از اکلوژن نیز بستگی دارد.
- تداخلات اکلوژن در حرکات طرفی و عدم وجود بالانس دوطرفه٬ خصوصا در روزها و هفته های اولیه استفاده از دنچر٬ از عوامل مهم اختلال در گیر دنچر است. عده ای اهمیت این بالانس در حرکات طرفی را مهمتر از حرکت پیشگیرایی میدانند.
چیدمان و اکلوژن در دندان های خلفی:
- گاهی به دنبال از دست رفتن زیاد استخوان در خلف ریج ها٬ به دلیل اختلاف در الگوی تحلیل فکین٬ فک بالا بطور واضح در موقعیتی داخل تر و مدیالی تر نسبت به فک پایین قرار میگیرد. در این شرایط نیاز است که دندانهای خلفی بصورت کراس بایت چیده شوند٬ در غیر این صورت نیروهای طرفی اهرمی بواسطه فانکشن باعث کاهش گیر فک بالا خواهد شد.
روابط فکی و نوترال زون:
- محل درست دنتال آرچ و تنظیم درست روابط فکی درگیر و ثبات پروتز کامل بی اثر نیست.
- اگر ارتفاع عمودی به اشتباه بیش از حد معمول تنظیم شود٬ و یا رابطه مرکزی یا سنتریک به درستی تنظیم نشود٬ تماس دندان ها باهم میتواند باعث وارد شدن نیروهای غیر معمول و حرکت دست دندان شده و گیر آن را به خطر اندازد.
- همچنین اگر در محل دنتال آرچ توجهی به نوترال زون٬ فضاهای بیومتریک و معیارهای آن نشود٬ اثر مشابهی را شاهد خواهیم بود.
منابع:
- Denttwitt
- گردآوری: گروه تحقیق و پژوهش آنتوس
