کنترل عفونت, مقالات تخصصی

مقایسه اثر بخشی کلرهگزیدین و ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی در محصولات ضدعفونی کننده دست

Rate this post

“مقایسه اثر بخشی کلرهگزیدین و ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی در محصولات ضدعفونی کننده دست”

  • اهمیت رعایت بهداشت دست در پیشگیری از شیوع انواع عفونت های بیمارستانی بر کسی پوشیده نیست. برای سال های متمادی شستشوی دست با آب و صابون تنها راه عملی جهت به حداقل رساندن بار میکروبی دست بود ولی امروزه استفاده از محلول های الکلی به دلایل مختلفی نظیر صرفه جویی در وقت ، قدرت اثر آنتی میکروبی بالاتر و عدم آسیب رساندن به پوست در مقایسه با آب و صابون در سراسر دنیا رواج یافته است.
  • عملکرد یک محلول الکلی دست به عوامل مختلفی مانند نوع و غلظت الکل استفاده شده در آن بستگی دارد. اغلب ترکیبات الکلی بر پایه اتانول ، ایزوپروپانل و n-Propanol و یا ترکیبی از این الکل ها ساخته می شوند.
  • الکل ها دارای سرعت اثر بالایی بوده و ظرف 15 تا 30 ثانیه فعالیت آنتی میکروبیال خود را اعمال می کنند. با این حال به دلیل تبخیر سریع، نقطه ضعف آنها عدم خاصیت پایداری اثر آنها می باشد که باعث می شود میکروارگانیسم های موجود در پوست دقایقی پس از ضدعفونی مجددا” شروع به رشد و تکثیر نموده و موجبات آلودگی های بعدی را فراهم می کند
  •  برای جبران این ضعف مراجع بین المللی توصیه نموده اند که در محصولات الکلی ضدعفونی کننده دست یک ماده ضدعفونی کننده با ماندگاری بالا نیز اضافه شود

کلرهگزیدین:

  • کلرهگزیدین ترکیبی است که نخستین بار در دهه 1950 میلادی در انگلستان تولید شده و از 1970 در آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. این محصول به صورت کلرهگزیدین دی گلوکونات به صورت محلول در آب بوده که دارای اثر ضد میکروبی علیه باکتری های گرم منفی و مثبت ، قارچ ها ، مایکوباکتریوم ، ویروس های پوشش دار و به میزان کمتر بر علیه ویروس های بدون پوشش موثر است
  • ترکیب حاوی کلر هگزیدین دارای اثر ماندگاری بر روی پوست بوده و اثرات آنتی میکروبیال آن حداقل تا 6 ساعت پس از استفاده باقی می ماند
  • بر خلاف بسیاری از آنتی سپتیک ها ، اثرات ضد میکروبی کلرهگزیدین در حضور مواد آلی مانند خون و … دچار اختلال نمی شود.
  • کلرهگزیدین به دلایل مختلفی نظیر خاصیت ضدمیکروبی پایدار و عدم جدب پوستی و فاقد خاصیت سمی و زیان آور بهترین عامل ارزیابی گردیده است
  • استفاده از کلرهگزیدین با غلظت 5/0 درصد در محصولات الکلی دست باعث باقی ماندن اثر ضد میکروبی آن تا ساعت ها پس از استفاده شده و چنین محصولی با گذراندن استاندارد اروپایی EN12791 قابلیت استفاده در اسکراب پیش از جراحی را نیز خواهد داشت.
  • بر اساس مطالعات انجام شده در نقاط مختلف جهان ،در راهنمای WHO به صراحت این نکته ذکر شده است که کلرهگزیدین فاقد خاصیت جذب پوستی بوده و حتی به دنبال بلعیدن اشتباهی ، سطح جذب گوارشی و به تبع آن سمیت این ترکیب نیز بسیار ناچیز است و از این رو فاقد عوارض توکسیک در افرادی که به طور مداوم ازاین ترکیب استفاده می کنند می باشد.

ترکیبات آمونیوم چهار ظرفیتی:

  • ترکیبات آمونیوم 4 ظرفیتی حاصل اتصال 4 گروه مختلف آلکیل به یک اتم نیتروژن مرکزی می باشد. از این رو با تغییر گروه های آلکیلی می توان ترکیبات متنوعی از آمونیوم های 4 ظرفیتی تولید نمود.نخستین بار این ترکیبات در سال 1935 میلادی به عنوان ضدعفونی کننده دست مورد استفاده قرار گرفتند
  • این ترکیبات پس از اتصال به غشائ سیتوپلاسمی میکروارگانیسم ها موجب نشت مولکول های سیتوپلاسمی و مرگ سلول می شوند.
    ترکیبات آمونیوم 4 ظرفیتی به طور کلی دارای خاصیت باکتریواستاتیک و فونجیستاتیک بوده و تنها در غلظت های بالا دارای
    خاصیت باکتریسیدال و فونجیسیدال هستند
  • در این حالت اثر ضدمیکروبی آنها برعلیه باکتری های گرم مثبت بیشتر بوده ولی برعلیه باکتری های گرم منفی و مایکوباکتری ها چندان موثر نیستند. علاوه بر این بر خلاف کلرهگزیدین ، اثرات آنتی میکروبیال ترکیبات آمونیوم 4 ظرفیتی در حضور مواد آلی و ترکیبات آنیونی به شدت دچار اختلال می شود.
  • به دلیل اثرات ضعیف این ترکیبات بر علیه باکتری های گرام منفی نظیر سودوموناس ، اسینتو باکتر ، اشریشیا کلی و … آلودگی محلول های حاوی آمونیوم های 4 ظرفیتی به این سوش ها در موارد زیادی گزارش شده است
  • با توجه به موارد ذکر شده ، طی 15– 20 سال اخیر استفاده از ترکیبات آمونیوم 4 ظرفیتی در محلول های ضدعفونی کننده دست رفته رفته کاهش یافته و در محلول های فرموله شده بر اساس آخرین تکنولوژی دنیا از آمونیوم های 4 ظرفیتی استفاده نمی شود.

 

محلول ضدعفونی کننده دست حاوی کلرهگزیدین را اینجا تهیه کنید.

 

منابع:

  1. Lowbury EJL,
  2. Lilly HA, Ayliffe GAJ
  3. Preoperative disinfectionof surgeon’s hands.
  4.  Delayed antimicrobial effects of skindisinfection by alcohol
  5. Journal of Hygiene (London), 1979
  6. Hand washing and hand disinfectio

.

 

گردآوری:گروه تحقیق و پژوهش آنتوس

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.